Skip to content
banner-loga

Cel projektu Sub Heading

European whitefish (Coregonus lavaretus)
Celem operacji jest ochrona naturalnych zasobów dwuśrodowiskowych gatunków ryb, zagrożonych i jednocześnie cennych gospodarczo – siei wędrownej Coregonus maraena (dawniej lavaretus) i certy Vimba vimba bytujących w Zalewie Szczecińskim oraz strefie przyujściowej rzeki Regi poprzez opracowanie i zastosowanie innowacyjnych i proekologicznych metod wspomagania rozrodu tych gatunków we wczesnej ontogenezie poprzez wykorzystanie m.in. dwóch rozwiązań patentowych opracowanych przez autorów projektu (ZUT), co jest zgodne z założeniami zawartymi w Działaniu 1.3 Innowacje związane z ochroną żywych zasobów morza” które mają na celu:
  
  • zmniejszenie negatywnego wpływu rybołówstwa komercyjnego lub rybactwa śródlądowego na środowisko lub zrównoważone wykorzystanie żywych zasobów wód;
  • osiągnięcie zrównoważonego wykorzystywania żywych zasobów wód;
  • zmniejszanie presji połowowej przez eksperymentalne zarybianie.
Projekt w założeniu będzie realizowany przez zespół ekspertów, naukowców i praktyków z wieloletnim doświadczeniem zajmujących się szeroko rozumianą gospodarką rybacką, ze zwróceniem szczególnej uwagi na wczesne stadia ontogenezy, który stawia sobie za cel i dąży do opracowania i wdrożenia innowacyjnych metod wspomagania naturalnego rozrodu i wychowu gatunków zagrożonych – siei wędrownej i certy. Działania te będą oparte o własne rozwiązania wykorzystujące rozwiązania podnoszące efektywność inkubacji ikry i wykluwania się larw. Ponadto zastosowane będzie innowacyjne rozwiązanie zabezpieczające rozwijające się jaja siei na tarliskach w naturalnym środowisku. Efektem realizacji tego projektu będzie opracowanie i wdrożenie tych metod podczas inkubacji ikry, co przełoży się zwiększenie efektywności w produkcji materiału zarybieniowego, skrócenie czasu wylęgu larw, co ma kluczowe znaczenie w zmniejszeniu kosztochłonności podczas zabiegów pielęgnacyjnych i związanych z karmieniem w tym okresie oraz wykorzystanie w procesie podchowu żywego pokarmu co przełoży się na znacznie lepsze przystosowanie form młodocianych do dalszego bytowania w naturalnym środowisku. Opracowanie metody ochrony inkubującej się ikry w naturalnym środowisku zwiększy efektywność tych skorelowanych ze sobą działań. Przez cały okres trwania projektu realizowane będą szczegółowe badania środowiskowe (wykonywane za pomocą łodzi rybackich) i biologiczne obejmujące m.in. szczegółowe badania gamet i wczesnych stadiów rozwojowych, oceniana będzie również budowa histologiczna poszczególnych narządów wewnętrznych, skóry i mięśni, badania zagrożeń antropogenicznych, analiza efektywności naturalnego tarła, bazy pokarmowej i roślinności, w tym ze szczególnym uwzględnieniem roślinności stanowiącej schronienie młodocianych stadiów ryb. Przedkładany projekt pt. „Ochrona naturalnych zasobów dwuśrodowiskowych gatunków ryb zagrożonych i cennych gospodarczo – siei wędrownej i certy, poprzez zastosowanie innowacyjnych metod wspomagania naturalnego rozrodu” obejmuje szereg działań ściśle ze sobą powiązanych, z których każde jest innowacyjnym rozwiązaniem działającym synergistycznie, przekładają się na innowacyjność projektu i łącznie tworzą wartość dodaną. W efekcie przedmiotowych działań presja połowowa zmniejszana będzie poprzez eksperymentalne zarybianie.

 

Charakterystyka gatunków objętych projektem

Sieja wędrowna (Coregonus maraena), jest gatunkiem rozsiedlonym wokółbiegunowo, zamieszkuje wody północnej Europy, Azji i Ameryki. Gatunek ten jako relikt polodowcowy i jednocześnie ryba o wysokich walorach smakowych i konsumpcyjnych, przy wysokich wymaganiach termiczno – tlenowych i środowiskowych jest w centrum zainteresowania szeregu ichtiologów i praktyków rybackich, ponieważ dokładna znajomość właściwości biologicznych tego gatunku pozwala prowadzić w prawidłowy sposób eksploatację pogłowia tych ryb. Jednym z najbardziej produktywnych zbiorników wykorzystywanych rybacko jest Zalew Szczeciński, który wraz z Zatoką Pomorską i dolnym biegiem Odry określany jest mianem estuarium Odry. W tym akwenie sieja stanowi jeden z cenniejszych składników ichtiofauny, ze względu na unikatowe, w skali naszego kraju, migracje pomiędzy żerowiskami znajdującymi się w przybrzeżnej strefie Bałtyku, a estuariowymi tarliskami. Połowy siei wędrownej z wód estuarium Odry w okresie wielolecia cechowały się znacznymi fluktuacjami. Źródła niemieckie podają, iż średnie odłowy siei w Zalewie Szczecińskim za okres 1927-1939 wynosiły 1348 kg/rocznie, co stanowiło 0,03% ogólnych połowów, w okresie powojennym wzrosły do około 13 ton w Zalewie Szczecińskim oraz około 50 ton w dolnym odcinku Odry, natomiast w latach 80-tych nie przekraczały 3 ton łącznie z Zalewu Szczecińskiego i Zatoki Pomorskiej. Przyczyn tego spadku w połowach siei upatruje się w niekorzystnych zmianach środowiskowych, które wpływają na śmiertelność ikry oraz zaniechaniu zarybień od lat 70-tych. W ostatniej dekadzie zanotowano wzrost połowów siei wędrownej w tym akwenie. Odbudowa populacji tego gatunku, spowodowana rozpoczęciem prowadzenia zarybień, być może spowoduje, że sieja wędrowna w następnych dekadach stanowić będą ważny element gospodarki rybackiej. Jednakże dalszy wzrost liczebności populacji tych ryb jest uzależniony od prawidłowo prowadzonej gospodarki rybackiej, opartej na znajomości cech biologicznych tego gatunku, wskazani miejsc tarliskowych oraz oceny jakości siedliks tej ryby pod względem zasobów pokarmowych oraz fizykochemicznych wody.. W związku z tym, celem niniejszego pracy jest określenie podstawowych cech biologicznych (długości poławianych ryb, kondycji i tempa wzrostu) oraz populacyjnych (struktura wielkości i wieku) oraz ich ocena na podstawie wcześniejszych opracowań. 

Certa Vimba vimba występuje w zlewisku Morza Bałtyckiego, Północnego, Czarnego oraz Kaspijskiego, jednakże w większości wód klasyfikowana jest jako ryba zagrożona bądź nawet krytycznie zagrożona wyginięciem. W polskich wodach poławiana była głównie w Zatoce Gdańskiej i Wiśle, gdzie w wodach przybrzeżnych stanowiła nawet do 40% ilości poławianych ryb słodkowodnych. Również w średniowieczu była ważnym obiektem połowów w estuarium Odry. Populacja certy żyjącej w estuarium Odry należy do formy wędrownej dwuśrodowiskowej, anadromicznej. Tarło odbywa wiosną od połowy maja do końca czerwca, w dobrze natlenionych rzekach, na wartkim prądzie, na podłożu żwirowo – kamienistym. Młodzież z rejonu tarlisk spływa na żerowiska morskie, by po wyrośnięciu w nim, podjąć wędrówkę powrotną na tarło do rzek macierzystych, podczas której stopniowo dojrzewają gonady certy. W systemie akwenów tworzących Dolną Odrę oraz Regę gatunek ten osiąga dojrzałość płciową w wieku 8-9 lat. W pierwszym dziesięcioleciu okresu powojennego certa występowała obficie na obszarze Dolnej Odry, a połowy jej sięgały: w 1953r – 16,7 ton, 1954r – 32,4 tony, 1955r – 18,7 ton a w 1956r – 25,3 tony. Jak podaje Wiśniewolski (1987), jeszcze do połowy lat 70 – tych rybę tą poławiano w ilościach gospodarczych, a od 1975 roku, według statystyk spółdzielni rybackiej w Gryfinie, certa już nie występuje. Podobna sytuacja certy jest w innych rzekach wpływających do Bałtyku, w tym Redze. Mając na uwadze powyższe informacje, niezbędne wydaje się ich zaktualizowanie poprzez określenie cech populacyjnych i biologicznych certy z rzeki Regi i porównanie ich z danymi z innych rejonów Europy. Uzyskane wyniki będą również przydatne do oceny rezultatów prac związanych z restytucją certy.